Երկուշաբթիից երկուշաբթի

Մտքի մարզանքի համար` փիլիսոփայության փոխարեն մի քիչ թվաբանություն: Քաղաքական: Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ՏԻՄ ընտրություններ էին: Փորձենք հասկանալ ընտրությունների արդյունքները` ըստ ԿԸՀ կայքի թվերի: Արմավիրում ընտրողների թիվը 28699 էր, ընտրությունների գնացել է 9937-ը, այսինքն` 34,7 տոկոսը: 9937-ից 6693-ը ընտրել է ՔՊ թեկնածուին` Դավիթ Խուդաթյանին, այսինքն, մասնակիցների 67 տոկոսը, բայց ընտրողների 23 տոկոսը:

Էջմիածնում ընտրողների թիվը 45278 էր, ընտրությունների գնացել է 15827-ը, այսինքն, 35 տոկոսը: 35 տոկոսից ՔՊ թեկնածուին` Դիանա Գասպարյանին, ձայն է տվել 8076-ը` 51 տոկոսը, բայց ընտրողների 17,8 տոկոսը:
Հրազդանում ընտրողների թիվը 44154 էր, ընտրությանը գնացել է 16262-ը, այսինքն, 36,8 տոկոսը: ՔՊ անդամ Սևակ Միքայելյանին ձայն է տվել 65,5 տոկոսը, բայց ընտրողների 24,1 տոկոսը: ՔՊ անդամին, որ չուներ ՔՊ պաշտպանությունը, ձայն է տվել 24,1 տոկոսը:
Կապանում ընտրողների թիվը 34369 էր, ընտրությունների գնացել է19503-ը, այսինքն, 55,8 տոկոսը: Փաստացի ամենամեծ մրցակցությունը և ամենամեծ մասնակցությունը` 55,8 տոկոս, եղել է Կապանում, որ վկայում է` թեկնածուները գործի են դրել հնարավոր ռեսուրսները: ՔՊ թեկնածու Նարեկ Բաբայանը ստացել է 8499 ձայն, այսինքն, 43,5 տոկոսը, բայց ընտրողների 24,3 տոկոսը, Գևորգ Փարսյանին ձայն է տվել 10021-ը, բայց ընտրողների 30 տոկոսը: ՔՊ-ն Կապանում պարտվել է: 46 տոկոսը Կապանում չի քվեարկել:
Հիմա ընդհանուր հայտարարի բերեք ՔՊ թեկնածուներին ընտրածների թիվը Հայաստանի չորս քաղաքներում. Արմավիր՝ 23 տոկոս, Էջմիածին` 17,8 տոկոս, Հրազդան` 24,1 տոկոս, Կապան` 24,3 տոկոս:

15 բնակավայրերում ՔՊ-ն մասնակցել է ՏԻՄ ընտրություններին: Ընտրողների ընդհանուր թիվը` 171042, մասնակցել է ընտրողների 72419-ը, այսինքն, 42,3 տոկոսը: ՔՊ-ին ձայն է տվել 39518-ը, այսինքն, 53,8 տոկոսը, բայց ընտրողների 22,5 տոկոսը: Ընդունենք, որ, հակառակ ոստիկանության տքնաջան աշխատանքի, ընտրողների ցուցակները, այնուամենայնիվ, համարժեք չեն ընտրողների իրական թվին. շարունակում է խնդիր մնալ Հայաստանում չբնակվող, բայց ՀՀ քաղաքացիությունից չհրաժարվածներին ընտրացուցակներից հանելը: Նրանք տեսականորեն ընտրությունների օրը կարող են գալ ու քվեարկել, գործնականում քչերն են ի վիճակի ընտրություններին մասնակցել: Ընդունենք նաև, որ մեծ թիվ են կազմում սեզոնային արտագնա աշխատանքի մեկնածները, բայց հիմա արդեն պիտի վերադարձած լինեին: Բայց ընդունենք նաև, որ եթե նույնիսկ ըստ ընտրացուցակների` ընտրություններին մասնակիցների ու իշխանության ներկայացուցիչներին ձայն տվածների թիվը ավելացնենք 20 տոկոսով` կանխավարկածով, որ ներկա լինեին` իշխանությանն էին ձայն տալու, ընտրողների թվի 50 տոկոսին չենք հասնում:

Պատկերն ամբողջացնելու համար մարզերից վերադառնանք 2800-ամյա Երևան: Մայրաքաղաքի 850000 ընտրողներից ընտրություններին մասնակցել է 44 տոկոսը: Նրանցից «Իմ քայլի» քաղաքապետի թեկնածու Հայկ Մարությանին ձայն է տվել 82 տոկոսը, բայց դա ընտրողների ընդհանուր թվի 31,7 տոկոսն է: Առաջանում են օբյեկտիվ հարցեր.
1. Միանշանակ` Նիկոլ Փաշինյանը ժողովրդի վարչապետն է, բայց ո՞ր ժողովրդի, որ հակառակ ընտրարշավներին նրա բուռն ու նվիրված մասնակցության` ընտրությունների չի գնում մայրաքաղաքում ու մարզերում, իսկ եթե գնում է, 20-25 տոկոսի միջակայքու՞մ է ձայն տալիս:
2. Եթե ապրիլի հեղափոխությունը համահամահամաժողովրդական էր, ինչու՞ սեպտեմբեր-հոկտեմբերին Նիկոլ Փաշինյանին ձայն է տալիս 20-25 տոկոսը:
3. Աժ արտահերթ ընտրությունները 2019-ի մայիս-հունիսից 2018-ի դեկտեմբեր տեղափոխելը կապ ունի՞ Երևանի ավագանու ու ՏԻՄ ընտրությունների արդյունքների հետ:

Համենայն դեպս, հիշեցնեմ, որ արտահերթ ընտրությունները դեկտեմբերին անցկացնելու որոշումը Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց Նյու Յորքից, հիմք ընդունելով ՔՊ-ի թեկնածուի հավաքած 82 տոկոսը, իսկ գուցե ոչ թե այդ 82 տոկոսն էր դրդապատճառը, այլ ընտրողների ընդհանուր թվի` ընտրություններին չմասնակցածների 56 տոկոսն ու ՔՊ-ին տրված 31,7 տոկո՞սը:
Հիմա հարցերի հարցն է` իսկ հետո՞: Դատելով պաշտոնական թվերից` Հայաստանում չկա ու նույնիսկ չի էլ եղել էյֆորիա, որին մեկ անարգանքի սյունին են գամում տևականության համար, մեկ փառաբանում են` իբրև առաջընթացի կենսական էներգիա: 20-25 տոկոսի էյֆորիան չի կարող ազդեցություն ունենալ 80-75 տոկոսի վրա` հիմք ընդունելով ապաքաղաքական թվաբանությունը:
Հիմա` քաղաքական թվաբանության մասին: Շաբաթը պայմանականորեն կարելի է անվանել երկուշաբթիից երկուշաբթի: Հոկտեմբերի 22-ի երկուշաբթի օրը ԱԺ-ն չընդունեց ընտրական օրենսգրքի նախագիծը, որ հոկտեմբերի 23-ին ստորագրահավաք անցկացնի ու հոկտեմբերի 29-ին արտահերթ նիստով նորից քննարկի: Ինչու՞ ՀՀԿ-ն տապալեց Ընտրական նոր օրենսգիրքը: Եվ չի՞ տապալի նորից: Իրականում ՀՀԿ-ն չունի մեծամասնություն ԱԺ-ում և խորհրդարանը կարող է նաև սահմանադրական օրենքներն ընդունել առանց ՀՀԿ-ի: Տեսականորեն: Գործնականում ստացվեց, որ մեծամասնություն-փոքրամասնությունը մեծ անորոշություն է, որ լողում է ինքն իր մեջ ու չի ուրվագծվում որպես քաղաքական փաստ:

Հայտարարությունների մակարդակում Նիկոլ Փաշինյանի կողքին կանգնածները պարբերաբար անհետանում են ու նրան մենակ թողնում «Ելքի» հետ, որի 9 անդամներից նա 4-ին էր վստահում` իրեն էլ հաշված: Փաստացի` հոկտեմբերի 22-ին ՀՀԿ-ն պատրաստ էր Ընտրական օրենսգրքի նախագծին ձայն տալ, եթե տեսներ, որ, միևնույն է, անցնում է` իրեն մնալու է հերթական անգամ ընտրողների աչքում սև ուժ դառնալը: ՈՒ դա են վկայում թե Արմեն Աշոտյանի, թե Խոսրով Հարությունյանի ելույթները, թե ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանի ելույթը, որ բառացի կրկնում էր ՀՀԿ հայտարարությունը և իսկապես ազատ քվեարկության տեղ էր թողնում, թե Ռուզաննա Մուրադյանի կողմ քվեարկելը: Նրանք Ընտրական օրենսգրքի դեմ ոչ մի փաստարկ չբերեցին, շեշտը դրեցին ընթացակարգային հարցերի, Վենետիկի հանձնաժողովի, ԺՀՄԻԳ-ի վրա: ՀՀԿ-ն, բացի քաղաքական նեղացածությունից, այլ փաստարկ չունի, ու նորից ինքն իրեն դրեց անիմաստ հարվածի տակ` ինչպես մայիսի 1-ին: Ավելին` նոր ԸՕ-ն ձեռնտու է ՀՀԿ-ին` իր ներկա վիճակում: Սկսած ռեյտինգայինը հանելուց (ռեյտինգայիններն առաջինը թռան ՀՀԿ-ից, և ընտրակաշառքի բացառման պարագայում այս ընտրակարգը նախկին արդյունավետությամբ չի գործի), Աժ-ում ներկայացված կուսակցությունների թիվը նվազագույնը 4 դարձնելուց (որ հնարավորություն է տալիս 2 տոկոսից ավելի ձայներով ԱԺ մտնել) մինչև ընտրագրավի գումարի իջեցում (օլիգարխներ Հայաստանում, պարզվեց, չկան, եթե չկան, կուսակցությունների ֆինանսավորումը խնդիր է դառնում) ու ընտրական շեմի իջեցում: Այնպես որ,` հոկտեմբերի 22-ին ԸՕ-ի նախագծի տապալման պատիվը որքան ՀՀԿ-ինն է, նույնքան ՀՅԴ-ինը ու ԲՀԿ-ինը: Չի բացառվում, որ հոկտեմբերի 29-ին կամք ու խելք ունեցող ՀՀԿ-ականները կողմ քվեարկեն ԸՕ-ի նախագծին: Եթե, իհարկե, հաղթահարեն ռեալ քաղաքականություն վարելու տաբուն, որ կուսակցության վրա դնում է կուսակցապետը` արգելակելով ոչ իր ստեղծած կուսակցության` իրականությանը համարժեք քայլեր ձեռնարկելու ու ճգնաժամից հնարավորինս արժանապատիվ դուրս գալու ձգտումը: Ափսոս:

Կուսակցապետի խնդիր ունի նաև ԲՀԿ-ն: Պատահական չեն մամուլում շրջանառվող լուրերը, որ Գագիկ Ծառուկյանը կարող է և չգլխավորել ԲՀԿ ընտրացուցակը: Յոթերորդ գումարման ԱԺ-ի ինչի՞ն է պետք համայն հայության բարեգործ Գագիկ Ծառուկյանը, որ ոչ միայն խորհրդարան չի գալիս, այլև տնից մարզահագուստով է դուրս գալիս: Բիզնեսը` բիզնեսին, քաղաքականությունը` քաղաքական գործիչներին: Հիանալի բանաձև է, բայց ԲՀԿ-ն ջանում է պահպանել երկրորդ ուժի դիրքերը ու դառնալ առաջինը, երբ Նիկոլ Փաշինյանը հեռանա: Բացի այդ,` Գագիկ Ծառուկյանն ունի բիզնեսի ապահովագրման խնդիր, որ փորձում է կուսակցության հաշվին լուծել` հույսով, որ նոր իրավիճակում էլ կա իշխող կուսակցության ապահովության բարձիկ դառնալու պահանջարկ: Իսկ ընտրողները հաստատ չեն մոռացել, թե անցյալում ու ապագայում ինչ բարեգործ է ինքը: Երկու թեզն էլ խիստ կասկածելի են:
Հոկտեմբերի 24-ին Աժ-ն անցկացրեց վարչապետի չընտրության նիստ` պահպանելով ընթացակարգը` առաջադրում, ելույթ, հարցուպատասխան, քննարկում ու քվեարկություն: ԱԺ-ն Նիկոլ Փաշինյանին իր խնդրանքով վարչապետ չընտրեց` 0 կողմ, 1 դեմ, 11 ձեռնպահ ձայներով: Քվեարկությունից առաջ ՀՀԿ-ն, ԲՀԿ-ն, ՀՅԴ-ն հայտարարեցին, որ չեն մասնակցելու քվեարկությանը, «Ելքը» մնաց ձեռնպահ: Քաղաքական քծնանքին սահմանակցող մտահոգ ելույթներով ասպարեզում էր ԲՀԿ-ն: ՀՅԴ-ն, որ նաև հոկտեմբերի 29-ին արտահերթ նիստի ստորագրահավաքին չի մասնակցել` իր 3 առաջարկները չընդունելու պատճառով, լուռ էր: ՀՀԿ-ից միայն Խոսրով Հարությունյանը ելույթ ունեցավ:

Հոկտեմբերի 16-ին Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականից հետո արվեց սահմանադրական առաջին քայլը, մնաց երկրորդը` մեկ շաբաթ հետո խորհրդարանը նորից պետք է վարչապետ առաջադրի ու չընտրի: Հետո սկսվում է այն փուլը, որի օբյեկտը Հայաստանի հպարտ քաղաքացիներն են: ԱԺ հատուկ նիստում վարչապետի թեկնածու Նիկոլ Փաշինյանը բազմիցս նաև նրանց դիմեց` թե ելույթում, թե հարցերին պատասխանելիս: Ելույթի քվինտէսենցիան էր. «Միանշանակ է և աներկբա՝ առաջիկա դեկտեմբերին ունենալու ենք արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ, որոնք ի վերջո պետք է դառնան Հայաստանում 2018-ի ապրիլ-մայիս ամիսներին տեղի ունեցած ոչ բռնի, թավշյա, ժողովրդական հեղափոխության վերջնական հաղթանակի վերջնական հանգրվանը»: Նրա համար նաև միանշանակ է և աներկբա է, որ Հայաստանում տեղի է ունեցել հեղափոխություն. «Հատկապես հեղափոխություն, որովհետև տեղի է ունեցել հասարակական ֆորմացիայի իրական փոփոխություն: Իսկ այդ փոփոխության իմաստն այն է, որ մինչև 2018-ի ապրիլը Հայաստանում դոմինանտ քաղաքական գործոնը, որոշիչ ուժը հանդիսանում էր քրեական տնտեսական-քաղաքական էլիտան, որին պատկանում էր ողջ իշխանությունը: Իսկ հեղափոխությունից հետո Հայաստանում դոմինանտ քաղաքական գործոնը, որոշիչ քաղաքական ուժը հանդիսանում է ժողովուրդը, որը և կարողացավ այդ նույն քաղաքական ու տնտեսական էլիտային պարտադրել, որ իր նախընտրած թեկնածուին ընտրեն ՀՀ վարչապետ և հաստատեն ժողովրդի իշխանությունը»: ՈՒ սա իսկապես արդիական է դարձնում հարցը` ո՞ր ժողովրդի: 20-25 տոկոսի միջակայքում նրան ձայն տվո՞ղ, թե՞ 80-75 տոկոսի միջակայքում ընտրություններին չմասնակցող ու ՔՊ-ին ձայն չտվող: Ի՞նչ հեռանկար է բացվում այլ քաղաքական ուժերի համար` ցույց կտան ընտրությունները: Նույնիսկ կարճ ժամանակում հնարավոր է ընտրողին ներկայանալ ծրագրով ու այդ ծրագրի իրականացման մեխանիզմներով: Այս ընտրության գլխավոր ինտրիգը ընտրողն է լինելու ու սա ընտրողի քննությունն է` ի՞նչ է ուզում՝ ռեալ փոփոխությու՞ն, թե՞ խնամի-ծանոթ-բարեկամի խոսքից դուրս չգալու «լավամարդություն»: Եթե Նիկոլ Փաշինյանը ճիշտ է, ու Հայաստանում ֆորմացիա փոխող հեղափոխություն է եղել, ու այդ հեղափոխությունը ժողովուրդն է արել, նույն այդ ժողովուրդը չպետք է ընտրի իր մերժած ֆորմացիայի մասերին` ՀՀԿ-ին էլ, ԲՀԿ-ին էլ, ՀՅԴ-ին էլ` դա դեմ է հեղափոխության տրամաբանությանը ու նպատակին: Կամ էլ` հեղափոխությունը հեղափոխականներն են արել, ժողովուրդը բողոքում է ու… չի գնում ընտրությունների:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ. Ֆանտաստիկ ասույթ ունի ռուսական բեմի աստղ Ֆաինա Ռանևսկայան. «Բաց թողեք ծաղրածուներին ու ապուշներին ձեր կյանքից: Կրկեսը պետք է հյուրախաղերի գնա»:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ